Caveat emptor!

Caveat emptor!

Λίγο ή πολύ ,όλοι γνωρίζουμε για την τραπεζοκρατία και αν δεν το γνωρίζουμε ,σίγουρα έχουμε καταλάβει πως κουμάντο στα σπίτια μας κάνουν οι τράπεζες.Τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες (αν και αρκετοί πιστεύουν πως πάντα συνέβαινε αυτό) είχαν επιδοθεί σε μια κούρσα απληστίας χρησιμοποιώντας ληστρικές πρακτικές απέναντι σε ανυποψίαστους και απληροφόρητους πελάτες.Τα διευθυντικά μπόνους διατηρήθηκαν ή ακόμη και αυξήθηκαν σε μια περίοδο που το ένα τραπεζικό σκάνδαλο διαδεχόταν το άλλο και η εμπιστοσύνη του κόσμου προς τις τράπεζες κατακεραυνώθηκε.Το γεγονός αυτό αποτελεί παράδοξο,γιατί;Επειδή η οριακή παραγωγικότητα που διατείνεται πως οι αγορές λειτουργούν σωστά (βλ. Adam Smith) όταν οι ιδιωτικές αποδόσεις είναι πλήρως εναρμονισμένες με τα κοινωνικά οφέλη(δηλαδή όποιος προσφέρει περισσότερο αμείβεται και περισσότερο), αδυνατεί να εξηγήσει γιατί συνεχίζουν να παίρνουν μεγάλα bonus τα μεγαλοστελέχοι των τραπεζών σε σύγκριση με την κακή τους διαχείριση. Κανονικά τα άτομα με υψηλότερη παραγωγικότητα-άρα και μεγαλύτερη κοινωνική προσφορά πρέπει να εισπράττουν περισσότερα, οι τραπεζίτες όμως κατάφεραν να γέρνουν το παιχνίδι συνεχώς υπέρ τους διατηρώντας τις υψηλές αμοιβές τους παντός καιρού.Υπάρχει άνθρωπος ,που να πιστεύει πως την επαύριον της κρίσης , η ενασχόληση των τραπεζιτών με το προσωπικό τους συμφέρον θα οδηγήσει την κοινωνία σε ευημερία;

    Η ασυδοσία στην ληστρική συμπεριφορά και γενικά στην προσοδοθηρία την οποία επιδόθηκαν οι τραπεζίτες μπορεί να συνοψιστεί σε δύο φράσεις.Η πρώτη φράση είναι το πολύ μεγάλος για να πέσει ή αν θέλετε αλλιώς ,πολύ μεγάλος για να κινηθείς εναντίον του.Το κράτος που έπρεπε να διορθώνει τις ατέλειες της αγοράς και να λειτουργεί σαν ρυθμιστής ,τελικά λειτούργησε σαν μανδύας υπέρ των τραπεζών και των πρακτικών τους, αφού όχι μόνο δεν κονταροχτυπήθηκε μαζί τους, αλλά και τους βοήθησε να συγκαλυφθούν.Εν ολίγοις, ενστερνίστηκε το πιο πάνω ρητό.Φαίνεται τα συμφέροντα είναι τόσα πολλά και η επιρροή που ασκεί το χρήμα τόσο μεγάλη που έχουν διαβρώσει όλες σχεδόν τις αξίες..Αλλά, ως συνήθως αντί να βλέπουμε το δάσος βλέπουμε το δέντρο. Κατακριτέα δεν είναι μόνο η πράξη του κέρδους των τραπεζών στις πλάτες όλων εμάς των υπόλοιπων, αλλά και η αποφυγή των συνεπειών τους χάρη στο κράτος που δίνει την ευκαιρία στη ληστρική συμπεριφορά των τραπεζών να συνεχιστεί.Όταν το κράτος κάνει σωστά τη δουλειά του, τέτοιες συμπεριφορές και στρεβλώσεις αποφεύγονται.

    Δύο τρόποι υπάρχουν για να πλουτίσει κανείς: να δημιουργήσει πλούτο ή να τον αρπάξει από άλλους.Ο πρώτος τρόπος αφήνει κάτι θετικό στην κοινωνία.Ο δεύτερος τρόπος αφαιρεί κάτι από την κοινωνία,επειδή στο πλαίσιο της διαδικασίας της αρπαγής ο πλούτος καταστρέφεται.Για παράδειγμα ο μονοπωλητής που θέτει την τιμή πάνω απ'το κανονικό για το προϊόν του ,παίρνει χρήματα απ'αυτούς τους οποίους χρεώνει πάνω απ'το κανονικό και ταυτόχρονα καταστρέφει αξία.Για να εξασφαλίσει τη μονοπωλιακή του τιμή πρέπει να περιορίσει την παραγωγή.Όσοι βρίσκονται στην κορυφή, έχουν βρεί τρόπους να κερδίζουν χρήματα στις πλάτες των υπολοίπων με τρόπους που ίσως οι περισσότεροι δεν αντιλαμβανόμαστε.Αυτή είναι η πραγματική τους καινοτομία και προσφορά.

    Η δεύτερη φράση είναι η caveat emptor και έχει να κάνει με τον τρόπο τον οποίο θέλουν να κάνουν την κοινωνία να σκέφτεται.Η φράση σημαίνει “ας προσέχει ο αγοραστής” και μέσα της συνοψίζει τη δικαιολογία και γενικά όλο το φάσμα σκέψης των προσοδούχων, πως, τα κέρδη που αποκόμισαν και αποκομίζουν ,δεν είναι τίποτα άλλο παρά νόμιμη αξιοποίηση των δυνατοτήτων και ικανοτήτων τους,Αυτό θα άρμοζε καλύτερα σε ένα πιο απλό κόσμο και όχι στη σημερινή περιπλοκότητα με την οποία λειτουργούν οι τράπεζες.Υπάρχει ένα νομικό σύστημα που οργανώθηκε και υποστηρίζει το σύστημα από πάνω προς τα κάτω και όχι αντίστροφα.Σίγουρα γνωρίζουμε το γεγονός που οι μικρομεσαίοι καλούνται να πληρώσουν πάντα τα σπασμένα και που η κοινωνική ελίτ προστατεύεται-αν δεν είναι όλες οι περιπτώσεις,σίγουρα γνωρίζουμε μερικές.Διαβάζοντας τα παραπάνω κάποιος θα μπορούσε να πει πως,όταν κάποιος χρωστάει λίγα η τράπεζα θα τον πιέσει μέχρις ότου αποπληρώσει τα χρέη του ενώ,όταν κάποιος χρωστάει πολλά η τράπεζα είναι αναγκασμένη να τον ξαναδανείσει, ειδάλλως δεν πρόκειται ποτέ να πάρει τα χρήματα της πίσω.Η εν λόγω πρόταση αποτελεί κομμάτι της οικονομικής θεωρίας που έχει χαλιναγωγήσει τις κοινωνικές αντιλήψεις.Τι πιο τρανταχτό παράδειγμα όμως απ'αυτό, που να υποδεικνύει την προστασία της ελίτ σε βάρος των υπολοίπων;

    Παρόμοια παραδείγματα έχουμε και στα τοξικά παράγωγα χρήματος,που, ενώ ήταν τοξικά και επικίνδυνα για την οικονομία, εν τούτοις αξιολογούνταν με άριστα ,προκειμένου να βγάζουν κέρδος αυτοί που τα δημιούργησαν.Τι να περιμένεις όμως όταν γνωρίζεις πως ένα μεγάλο μέρος των οίκων αξιολόγησης ,ανήκει σε ιδιωτικές τράπεζες;Είναι σαν ο καθηγητής του φροντιστηρίου, να διορθώνει το γραπτό των τελικών εξετάσεων.Υπάρχει περίπτωση να μην το βαθμολογήσει καλά διαφημίζοντας έτσι το έργο του;

    Παρ'όλα αυτά το caveat emptor έχει καταφέρει να ρίξει την ευθύνη στους δανειζόμενους. Η επικρατούσα αντίληψη είναι πως η ευθύνη για την κατάντια των μικροεπιχειρήσεων έγκειται στις ίδιες τις επιχειρήσεις.Λανθασμένα επικρατεί γιατί για την κατάντια της ραχοκοκαλίας της χώρας ευθύνεται η κρίση που προκάλεσαν οι τράπεζες με την απληστία τους.Θα έπρεπε λοιπόν το κράτος να προστατέψει τον αγοραστή με οποιονδήποτε τρόπο.Να θεσπίσει νόμους προστασίας,να μπλοκάρει άλλους που στόχο έχουν την προσοδοθηρία, να λειτουργήσει γενικά υπέρ του αδύναμου.Είναι καιρός για αλλαγές και ο κόσμος θέλει μια στροφή προς την αλήθεια και τη γνώση του τι έγινε,ποιός έχασε και ποιός κέρδισε.Μπορεί να μη μάθουμε σύντομα την αλήθεια αλλά ένα είναι σίγουρο.Magna est veritas et praevalebit!